Δύο χρόνια μετά την έναρξη της πανδημίας, ο πληθωρισμός έχει γίνει ένα από τα κύρια προβλήματα για την παγκόσμια οικονομία. Έχουμε αυξήσεις τιμών ρεκόρ στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες θα μπορούσαν να αντιμετωπιστούν με μέτρα νομισματικής πολιτικής. Στη Λατινική Αμερική οι κεντρικές τράπεζες αναλαμβάνουν ταχεία και αποφασιστική δράση από πέρυσι, αυξάνοντας τα επιτόκια. Τι συμβαίνει όμως στην πραγματικότητα με τον παγκόσμιο πληθωρισμό; Σε αυτό το άρθρο εξηγούμε τους λόγους για τις πληθωριστικές πιέσεις και τι μπορούμε να περιμένουμε να συμβεί φέτος και το 2023.
Tι είναι πληθωρισμός?
Ο πληθωρισμός είναι μια γενική αύξηση των τιμών που μειώνει την αγοραστική δύναμη των ανθρώπων και διαβρώνει την ικανότητά τους να αγοράζουν ή να αποταμιεύουν.
Καλά ή κακά νέα;
Το γεγονός ότι ο παγκόσμιος πληθωρισμός έχει μια συνιστώσα προσφοράς σε αυτήν την περίπτωση είναι, θα μπορούσαμε να πούμε, καλά νέα. Αλλά, παραδόξως, είναι και άσχημα νέα. Ας προχωρήσουμε βήμα βήμα.
Γιατί είναι καλά νέα; Διότι, όπως συνέβη στην περίφημη Κρίση των τιμών του πετρελαίου στα μέσα της δεκαετίας του ’70 (ίσως το πιο σημαντικό φαινόμενο παγκόσμιου πληθωρισμού της προσφοράς, που έδωσε τη δυνατότητα στους οικονομολόγους να εξοικειωθούν με το φαινόμενο του «στασιμοπληθωρισμού»), μόλις τα γεγονότα που προκάλεσαν Η διαταραχή αντιμετωπίζεται, οι τιμές τείνουν να επανέλθουν στα προηγούμενα επίπεδα.
Τα κακά νέα είναι ότι δεν είναι σαφές πόσο θα διαρκέσουν αυτές οι διακοπές στις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, επειδή αυτό εξαρτάται από πολλούς παράγοντες, συμπεριλαμβανομένης της πιθανότητας περαιτέρω εκρήξεων του COVID-19, για παράδειγμα.
Μηχανισμοί ελέγχου του πληθωρισμού
Ίσως η πιο προκλητική πτυχή του πληθωρισμού της προσφοράς είναι ότι η «θεραπεία» του δεν είναι πολύ απλή. Σε περίπτωση πληθωρισμού της ζήτησης, είναι απαραίτητο να ψύχεται η οικονομική δραστηριότητα μέσω της νομισματικής πολιτικής, για παράδειγμα, με την αύξηση των επιτοκίων. Ο πληθωρισμός της προσφοράς, από την άλλη πλευρά, παρουσιάζει ένα δίλημμα που τείνει να αφήνει τους υπεύθυνους για την οικονομική πολιτική σε πραγματικό δίλημμα: εάν λάβουν μέτρα για να χαλιναγωγήσουν τη συνολική ζήτηση και να αντιμετωπίσουν τον πληθωρισμό, θα μπορούσαν να θέσουν την οικονομία σε κίνδυνο ύφεσης – και σε αυτή την περίπτωση ο κίνδυνος θα ήταν η αποδυνάμωση της παγκόσμιας οικονομίας.
Και για να περιπλέκουμε ακόμη περισσότερο τα πράγματα, μερικές φορές μπορεί να ξεκινήσει μια πληθωριστική διαδικασία από την πλευρά της προσφοράς, αλλά αν συνεχιστεί με την πάροδο του χρόνου, δημιουργούνται μηχανισμοί διάδοσης. Αυτά είναι τα λεγόμενα δευτερογενή αποτελέσματα που προκύπτουν από τις μισθολογικές διαπραγματεύσεις προσαρμοσμένες σε αυτό το υψηλότερο επίπεδο τιμών και τη διεύρυνση των επιχειρηματικών περιθωρίων που επιχειρούν να μετακυλίσουν την αύξηση του ενδιάμεσου κόστους στις τελικές τιμές.
Ο πληθωρισμός αναμένεται να υποχωρήσει ελαφρά φέτος και πιο αισθητά το 2023 καθώς εξαφανίζονται οι παράγοντες προσφοράς που προκάλεσαν την έκρηξη. Ωστόσο, στο μεταξύ, δεν γνωρίζουμε σε ποιο βαθμό οι κεντρικές τράπεζες θα πρέπει να ανακατευθύνουν τον πληθωρισμό. Η έγκαιρη δράση για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού αποφεύγει μεγαλύτερα κακά, αλλά η έγκαιρη δράση είναι επίσης δαπανηρή. Βρίσκοντας την τέλεια στιγμή βρίσκεται η τέχνη του να είσαι κεντρικός τραπεζίτης.
Ο κόσμος φαίνεται να κινείται προς ένα στάδιο επιτάχυνσης του πληθωρισμού που δεν έχει παρατηρηθεί τα τελευταία σαράντα χρόνια.
– Φάνης Φίλης
